Cây dướng mọc hoang hoặc được trồng ở nhiều nơi có tác dụng tốt làm thuốc bồi bổ cơ thể, trị đau lưng mỏi gối, đầu choáng váng, mắt mờ, phù thũng, rắn cắn...

─────

TÌM HIỂU VỀ CÂY DƯỚNG

Cây dướng còn được biết đến với tên khác như chử thực tử, chử đào thụ, xa, chử, mề đay... tên khoa học đầy đủ là Broussonetia papyrifera (L.) L’Hér. ex Vent. (Moruspapyrifera L. thuộc họ Dâu tằm- Moraceae.

Cây có thể là mọc hoang hoặc được trồng lấy bóng mát ở nhiều địa phương, chiều cao có thể trên 10m, cành non có nhiều lông tơ mềm. Lá mọc so le, phiến hình trứng, mép có răng cưa, mặt sau có lông dính; 3-5 gân gốc nổi rõ; cuống lớn, có lông mềm, lá kèm nhỏ, sớm rụng. Cụm hoa đực ở ngọn cành, dạng bông dài; cụm hoa cái hình đầu, nhiều hoa phủ đầy lông. Quả phức nạc, khi chín rất mềm, màu đỏ, bóp có nước màu đỏ chảy ra. Quả chín vào từ tháng 6 - 8.

─────

CÁC VỊ THUỐC, BÀI THUỐC TỪ CÂY DƯỚNG

Dướng có nhiều bộ phận được dùng làm thuốc:

- Quả có vị ngọt, khí lạnh, không độc, khí mỏng, vi hậu, quy vào kinh túc thái âm tỳ, làm thuốc cường tráng, ích khí lực, chữa phù thũng, cảm ho, đau lưng mỏi gối, nóng ở trong xương cốt, đầu choáng mắt mờ, mắt có màng mộng, thuốc cường tráng. Liều dùng 9-15g.

- Lá có vị ngọt, tính hàn, công dụng cầm máu, trị tả, nhuận tràng cho trẻ em, nấu xông chữa cảm mạo, thổ huyết, nôn ra máu, tử cung xuất huyết. Cũng dùng nấu nước xông trị cảm. Liều dùng 9-15g.

- Vỏ, rễ cây dướng có vị ngọt, tính bình, lợi tiểu, tiêu sưng, chữa lỵ, cầm máu.

- Vỏ rễ dùng chữa phù thũng, đau mỏi cơ khớp, dùng 9-15g dạng thuốc sắc.

- Nhựa có tính sát khuẩn, được sử dụng để đắp lên các vết thương do ong đốt, chó cắn hoặc còn đắp cho cả vết rắn cắn, hắc lào…

─────

TÁC DỤNG CỦA QUẢ DƯỚNG (CHỬ THỰC TỬ)

Quả dướng thường chín từ tháng 6-8, chuyển từ màu xanh sang màu đỏ cam, quả mềm mọng, nhiều nước màu đỏ, vị ngọt bên trong. Đông y đánh giá, quả có vị ngọt, khí lạnh, không độc, khí mỏng, vi hậu, quy vào kinh túc thái âm tỳ, làm thuốc cường tráng, ích khí lực, chữa phù thũng, cảm ho, đau lưng mỏi gối, nóng ở trong xương cốt, đầu choáng mắt mờ, mắt có màng mộng.

Trong quả dướng chứa rất nhiều hoạt chất quý: 0,15% saponin, 4,75% lignin, axit xerotic, canxi cacbonat, các men lipaza, proteaza và zymaza.

Cách bào chế:

- Quả dướng chín thu hái từ tháng 6-10, nên lấy vào ngày 5/5 hoặc 6/6 hay 7/7 âm lịch.

- Ngâm 3 ngày trong nước, sau 3 ngày khuấy lên, loại quả hỏng nổi lên trên, chỉ lấy quả chìm phía dưới.

- Vớt ra đem phơi khô (nên phơi trong bóng râm), rồi chế với rượu (ngâm trong rượu trắng loại ngon 10 - 12 phút),

- Tiếp tục vớt ra cho vào nồi nấu cách thủy trong 12 giờ liên tục, từ 12 giờ đêm hôm trước đến 12 giờ trưa hôm sau.

- Nấu xong đem ra phơi trong bóng râm cho khô rồi dùng dần. 

─────

CÁC BÀI THUỐC TỪ CÂY DƯỚNG

1. Bồi bổ cơ thể, chữa cảm ho, nóng xương cốt, đau đầu, mắt mờ.

Quả dướng đã chế 9-15g, sắc uống, chia ngày 2 lần. Dùng liên tục từ 7 - 10 ngày.

2. Trị mắt mờ khó nhìn:

Quả dướng đã chế, hoa kinh giới mỗi vị 500g. Đem nghiền nát vụn rồi trộn với mật làm viên to như đầu ngón trỏ. Mỗi lần nhai uống 1 viên chiêu với nước sắc bạc hà, ngày uống 3 lần.

3. Trị thủy khí, trùng gây trướng đau:

Quả dướng 1kg, nước 3 lít, nấu thành cao lỏng, hòa với 120g phục linh và 60g đinh hương. Tất cả tán bột nhuyễn, làm viên to bằng hạt ngô, uống 10-15 viên trước khi ăn và uống kéo dài đến khi thấy nước tiểu trong thì thôi.

4. Người cao tuổi sức yếu, tiểu nhiều, chân phù:

Quả dướng đã chế 12g, phục linh, đỗ trọng, câu kỷ tử, bạch truật mỗi vị 10g, ngưu tất 8g, tiểu hồi hương 3g. Sắc nhỏ lửa với 3 bát nước còn lại 1 bát, gạn ra và uống vào trước khi ăn 30 phút. Ngày cần uống 3 lần.

5. Vết đâm chém ra máu:

Lấy quả dướng tán bột đắp vào. 

Hoặc quả dướng giã nát đắp vào nơi nhọt cứng, mụn trứng cá cũng rất tốt.

6. Trị chứng gan nóng sinh vàng mắt:

Quả dướng nghiền nhỏ, mỗi lần uống 4g chiêu với nước đường, vào sau bữa ăn, ngày uống 2 lần.

7. Trị hầu tắc, hầu phong:

Lấy 1 quả dướng nghiền nhỏ rồi chiêu với nước giếng sạch. Ngày uống 2 lần như vậy

8. Trị kinh nguyệt không đều, kinh ra không dứt ở con gái:

Vỏ cây dướng, sao cháy đen tán bột uống với rượu, hoặc nước sôi nguội có hòa rượu, mỗi lần 8-10g. Ngày uống 2 lần. Người không quen uống rượu ngày uống 2 lần vào buổi sáng và tối, mỗi lần 8-10g.

9. Chảy máu cam không dứt:

Hái 1 bó to lá cây dướng, giã thật nát vắt lấy 2 lít nước cốt uống hết trong ngày sẽ dứt.

10. Trị viêm ruột, lỵ, thổ huyết, xuất huyết tử cung:

Lá dướng tươi 50-100g, giã vắt lấy nước cốt uống ngày 2 lần.

11. Trị tứ chi đau, các khớp đau do phong (thấp khớp):

Lá dướng non ăn thường xuyên như là ăn các loại rau khác.

12. Trị phong độc đau như dùi đâm, mình ngứa:

Lá dướng đun nước tắm, kết hợp giã cành lá vắt lấy nước cốt mà uống.

13. Chữa mỏi cơ, phù thũng:

Vỏ rễ cây dướng 9-15g, sắc lấy nước uống, ngày 1 thang, chia 2-3 lần, cần uống 5-7 thang.

─────

Trên đây là đặc điểm nhận biết cây dướng và những công dụng làm thuốc từ cây dướng. Bạn đã nhận biết chính xác được cây dướng trong tự nhiên chưa? Nếu cồn chưa chắc chắn, mời bạn theo dõi video dưới đây của chúng tôi. Nếu thấy bài viết hữu ích hãy chia sẻ để nhiều người cùng biết bạn nhé. Cảm ơn bạn!