Không những có đặc điểm gần giống với cây khôi nhung, mà về công dụng, cây xăng sê cũng được nhiều người tin dùng để chữa bệnh đau dạ dày. Cây xăng sê nhiều nơi vẫn gọi là khôi đốm hay lá ngũ sắc, cây được trồng làm thuốc hoặc làm cảnh.

Nếu là người mới học nghề thuốc Nam, chắc hẳn sẽ lầm tưởng 2 loại cây Khôi tía (Khôi nhung) và cây Khôi đốm (Xăng sê) là một.

Thực ra, đây là 2 loại cây khác nhau, bài viết này đi sâu giới thiệu đến bạn đọc về cây Khôi đốm, hay còn gọi là cây xăng sê.

─────

A. TÊN GỌI

- Tên thường gọi: Xăng sê

- Tên khác: Lá ngũ sắc, Khôi đốm

- Tên khoa học: Sanchezia nobilis Hook.f. hoặc Sanchezia speciosa Leonard,

- Họ khoa học: thuộc họ Ô rô

─────

B. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

Khôi đốm là cây cây bụi lớn, chiều cao cây từ 1-3m, thân màu xanh, lá cây và gân chính của lá màu trắng không lông.

Lá đơn giản, đối diện, lưỡi hình elip, có phiến thon, to, màu lục, đỏ hoặc vàng, gân trắng, đầu nhọn, bìa nguyên hay có răng tà, cuống ngắn, lá đối hình chữ thập, dài 10-25 cm, rộng 3-7 cm, nhẵn, mép lá hơi lượn trên có màu xanh đậm, mặt dưới màu xanh nhạt; hệ gân lông chim, có 9-12 đôi gân bê.

Hoa liên tục quanh năm, được bọc trong các cụm trên một cành dựng đứng, đôi khi ở dưới đáy. Phát hoa ở chót nhánh, mọc thành cụm hoa, bông gồm 3 bông nhỏ trở lên, cuống ngắn; lá bắc màu lục hay đỏ, vành hình tròn, láng vàng như sáp, đỉnh tù, nhẵn, ôm lấy 1 cụm hoa, cao 4-5cm, tai đều, tiểu nhị thò dài, thụ 2, nép 2, nang 8 hột. Hoa lưỡng tính, mùi hoa nhạt đặc trưng.

Phân bố chủ yếu ở Quảng Nam, Đà Nẵng, Tuyên Quang, Nam Định. Hiện nay được trồng ở nhiều nơi vì cây này không quá kén đất, khí hậu, dễ  trồng, chăm sóc, cây xanh tốt quanh năm

Bụi cây xăng sê (khôi đốm)

─────

C. THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Có 3 thành phần chính được xác định trong cây xăng sê bao gồm:

- O-methyl furodysinin lacton,

-  9-methoxycanthin-6-on,

- 9-hydroxyheterogorgiolid.

─────

D. CÔNG DỤNG CỦA CÂY KHÔI ĐỐM

Công dụng chính của Khôi đốm được sử dụng từ lâu là dùng để chữa đau dạ dày, viêm loét dạ dày, giảm đầu bụng, ợ chua, trung hòa axit, hỗ trợ diệt khuẩn HP.  

Ngoài ra, ở Thái Lan rễ cây Khôi đốm được dùng để điều trị chứng bất lực và tăng cường ham muốn tình dục 

Cách dùng: Có thể dùng khôi đốm dạng khô hoặc dạng tươi, có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác.

- Dùng khô: 30g lá khôi đốm sắc với 800 ml nước, sắc còn 400ml. 

- Dùng tươi: Rửa sạch 3-4 lá bằng nước muối loãng, đem say nhuyễn, chắt lấy nước cốt. Cũng có thể dùng lá tươi sắc với nước tương tự như cách dùng khô.

Lưu ý: Nên sử dụng khôi đốm khi bụng đói để tăng tác dụng.

Lá cây xăng sê (khôi đốm)

─────

Trên đây là đặc điểm tự nhiên và công dụng chính của cây xăng sê (khôi đốm). Cảm nhận của bạn về loài thảo dược này như thế nào? Hãy cho chúng tôi biết vào phần Bình luận phía dưới. Đừng quên xem video giới thiệu cây khôi đốm trong tự nhiên và chia sẻ bài viết này cho mọi người cùng biết nhé. Cảm ơn bạn!