Tên gọi "rau giải phóng" là bởi trong kháng chiến chống Mỹ, bộ đội và nhân dân ta đã dùng ngọn của cây đơn rau má để nấu canh ăn. Cây này có tác dụng hạ nhiệt, chữa đái vàng, di tinh, cam tích ở trẻ nhỏ.

─────

A. TÊN GỌI

- Tên thường gọi: Đơn rau má,

- Tên khác: Vảy ốc đỏ, Vảy ốc nho, Cỏ bi đen, Cây quả bi, Phắc nóc đeng (Tày), Nhả hoa,

- Tên khoa học: Pratia nummularia (Lam.) A.Br. et Aschers. - Lobelia mummularia

- Họ khoa học: Lobeliaceae.

Cây đơn rau má

─────

B. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

Nếu bạn lên vùng cao vào khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 6, cạnh rệ đượng, ven suối, sườn núi, bạn bắt gặp loài cây bò sát đất thành đám, lá gần giống như lá rau má, quả màu tím như nho, khá sai, thì rất có thể bạn đã gặp được cây đơn rau má rồi đó. Một cây thuốc có tác dụng hạ nhiệt, chữa đái vàng, di tinh, cam tích, lở loét miệng ở trẻ em, nhiều nơi hái về làm rau ăn cũng rất ngon..

Đơn rau má là dạng cây thảo, mọc bò sát đất, ở những mấu thân có rễ phát triển ra. Thân mềm, có lông nhỏ. Hình dạng lá giống với lá rau má nhưng lá dầy hơn, màu xanh đậm hơn lá rau má. Lá đơn rau má mọc so le, gần tròn, gốc hình tìm, đầu tù hoặc hơi nhọn, mép khía đều, mặt trên nhẵn màu lục sẫm, mặt dưới nhạt có lông mềm, cuống lá dài có lông.

Hoa màu hồng, mọc đơn độc ở kẽ lá, có cuống dài, lá đài 5,hình mác hẹp dài và nhọn, mép có lông, phần dưới hàn liền với bầu, tràng hợp thành ống, có 5 cánh nhọn, nhị cong, bao phấn tụ họp thành ống chung bao quanh đầu nhụy, bầu hạ 2 ô có nhiều noãn.

Quả mọng, hình trái xoan, màu đỏ tím có đài tồn tại. Hạt nhỏ nhiều, dẹt và nhẵn.

─────

C. THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Y học hiện nay đã phân tích được những thành phần có trong lá cây đơn rau má: arbohydrat 6,9%, protid 2,3%, c, chất xơ 1,2%, caroten 3,6 mg% và vitamin C 5mg%.

Toàn cây đều dùng được, thu hái quanh năm, quả thì hái vào mùa hè, có thể dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần.

─────

D. TÍNH VỊ, CÔNG NĂNG CỦA ĐƠN RAU MÁ

Trong Đông y đánh giá, đơn rau má có vị chát, tính hơi ôn, có tác dụng cố tinh, tiêu tích, tán ứ, lợi thấp, hoạt huyết. Dùng để làm thuốc giải nhiệt, lợi tiểu, chữa sốt, đái buốt, đái vàng, di tinh ở nam, khí hư ở nữ giới, cam tích ở trẻ nhỏ...

─────

E. NHỮNG BÀI THUỐC DÙNG ĐƠN RAU MÁU

Trước khi tìm hiểu những bài thuốc dùng đơn rau má thì một kinh nghiệm rất hay không thể không nhắc đến đó là dùng đơn rau má để nấu canh ăn. Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, bộ đội và nhân dân ta đã dùng cây đơn rau má để nấu canh ăn, vừa là nguồn rau sạch tại chỗ lại vừa tốt cho sức khỏe. Cũng chính vì thế, người ta còn gọi đơn rau má với tên khác là "rau giải phóng".

Đối với công dụng chữa bệnh, sau đây là một số kinh nghiệm hay trong nhân dân:

1. Chữa mụn nhọt, viêm da cơ mủ:

Dùng cả cây đơn rau má tươi, rửa sạch, giã nát, đắp tại chỗ.

2. Chữa cam tích trẻ nhỏ: 

Đơn rau má hầm với gan lợn, ăn thường xuyên.

3. Chữa trẻ nhỏ miệng bị lở loét:

Dùng cả cây đơn rau má tươi, rửa sạch, giã nát, thêm ít muối, vắt nước cốt bôi lên vết lở loét.

4. Chữa di tinh ở nam giới, khí hư ở phụ nữ: 

Quả đơn rau má, quả kim anh, rễ bạch quả, rễ thích lê, rễ hoa phấn, mỗi vị 9g. Sắc nước uống.

5. Chữa thoát vị: 

Quả đơn rau má 30g, xuyên luyện tử, tiểu hồi hương mỗi vị 12g. Sắc nước uống.

6. Chữa phong thấp tê đau, vết thương: 

Đơn rau má toàn cây 120g, ngâm với 0.5l rượu trong 2-5 ngày. Mỗi lần uống 10-15 ml. Ngày uống 3 lần.

─────

Trên đây là những kinh nghiệm hay trong dân gian sử dụng cây đơn rau má làm thuốc. Liệu rằng khi bắt gặp cây này trong tự nhiên, bạn có nhận ra đó là cây thuốc đơn rau má không vậy? Hãy nhớ một nắm đơn rau má có thể cho bạn một bát canh ngon, bổ dưỡng mà không phải ai cũng may mắn được thưởng thức đâu nhé.

Nếu còn băn khoăn, chưa dám chắc chắn nhận biết chính xác cây đơn rau má trong tự nhiên, mời bạn theo dõi video dưới đây và đừng quên chia sẻ bài viết này cho nhiều người cùng biết bạn nhé!