Hoàng tinh trắng là một cây thuốc quý, mọc hoang trong tự nhiên, nhưng ngày nay nạn khai thác lâm sản trong đó có các loài dược liệu quý tràn lan làm cho trữ lượng trong tự nhiên cây thuốc này ngày một cạn kiệt. Vì vậy, cần có chính sách bảo vệ nghiêm ngặt cây thuốc quý này.

─────

A. TÊN GỌI

- Tên khoa học: Polygonatum multiflorum (L.) All. - Convallaria multiflora L.

- Tên khác: Hoàng tinh nhiều hoa, Hoàng tinh hoa trắng, Vạn thọ trúc giả lá dài, Léng Lài (Tày)

- Họ khoa học: Thuộc Bộ: Bộ Măng Tây (Asparagales); Họ: Mạch Môn (Convallariaceae); Chi: Disporopsis; Loài: D. Longifolia

- Lưu ý: Tránh nhầm lần với cây Hoàng tinh đỏ và cây Trúc điệp sâm (Disporum calcaratum D.Don var. rubriflorum Gagnep.) cùng họ.

─────

B. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

Hoàng tinh trắng thuộc loại cây thảo, sống lâu năm có thân rễ mập, mọc ngang chia thành những đốt tròn có sẹo to, lõm nom như cái chén và nhiều ngấn ngang, mỗi năm tạo thành một đốt. Thân rễ (củ) ở dưới mặt đất có màu trắng, còn phần củ mà nổi lên có sắc tố xanh. Thân mọc thẳng đứng, nhẵn, cao khoảng 1m, trên thân gốc có những sắc tố màu đỏ tía. Lá phiến thon mỏng, dài mọc mọc so le kích thước 20 x 4 cm; cuống ngắn 3 – 5 mm. Hoa màu trắng ở nách lá, rủ xuống, cuống hoa 1 cm; bao hoa gồm 6 phiến dài 9 mm, ống đài 3 – 4 mm; nhị 6, chỉ nhị dẹp; bản tròn. Mùa ra hoa tháng 3 – 4. Quả mọng hình cầu hơi có 3 cạnh khi chín màu tím đen, mùa đậu quả tháng 6 - 8, mùa quả chín tháng 9 -10.

Hoa trắng mọc ở nách lá

Quả cây hoàng tinh trắng

─────

C. HOÀNG TINH TRẮNG MỌC Ở ĐÂU?

Hoàng tinh trắng mọc hoang tự nhiên rất nhiều ở các khu vực rừng có độ ẩm cao, khí hậu mát mẻ, trong lành, sườn núi đá. Ở nước ta cây có nhiều ở các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Kạn, Hà Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Sơn La, Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An.

Tuy nhiên, do nạn khai thác lâm sản trong đó có các loài dược liệu quý mà thời gian gần gây trữ lượng hoàng tinh trắng ngày một cạn kiệt. Điều đáng mừng là việc nhân giống và trồng đại trà loài cây này không mấy khó khăn, chỉ cần có diện tích đất phù hợp, độ ẩm cao, khí hậu mát mẻ, có tán che là có thể trồng được, cách nhân giống bằng hạt hoặc mầm thân rễ cũng khá đơn giản.

─────

D. THU HÁI, CHẾ BIẾN

Bộ phận dùng là thân rễ (củ), cây từ 5 năm trở lên là thu hái làm thuốc được. Thu hoạch củ vào mùa thu, bỏ rễ nhỏ và tạp chất, rửa sạch, đồ 9 lần, phơi khô. Khi dùng đun với nước mật, rồi phơi khô.

Củ hoàng tinh trắng

E. TÍNH VỊ, CÔNG DỤNG HOÀNG TINH TRẮNG

1. Tính vị:

 Hoàng tinh hoa trắng có vị ngọt, tính bình, có tác dụng tương tự như hoàng tinh đỏ: Bổ trung ích khí, trừ phong thấp, nhuận tâm phế, ích tỳ vị, trợ gân cốt.

2. Công dụng: 

• Bồi bổ cơ thể, chữa suy nhược, cơ thể mệt mỏi.
• Giúp ăn ngon, tiêu hóa tốt, mạnh gân cốt.
• Trị đau lưng, các bệnh về xương khớp, khô cổ khát nước.

Củ hoàng tinh trắng sau khi đồ

F. CÁCH DÙNG HOÀNG TINH TRẮNG

Có thể dùng dưới dạng thuốc sắc, tán bột hoặc ngâm rượu uống.

Đơn thuốc: Thuốc bổ sinh tân dịch:

+ Hoàng tinh trắng….25g,

+ Ba kích……….......20g,

+ Đẳng sâm………...10g,

+ Thục địa……...…..10g.

Tất cả thái mỏng, ngâm với một lít rượu 30 độ, thỉnh thoảng lắc đều khi dùng, pha thêm 100ml xi rô đơn. Ngày dùng 3 lần, trước 2 bữa ăn và khi đi ngủ, mỗi lần 1 chén nhỏ.

Ngoài ra, hoàng tinh trắng còn được dùng trong các bài thuốc chữa ho ra máu, vô sinh, liệt dương…

Video giới thiệu về cây hoàng tinh trắng: