Dưới những đầm lầy, ven suối, ao hồ có một loài cây mọc thẳng đứng, lá tựa lá trầu không, lá phía ngọn màu trắng nổi bật có tên cây hàm ếch. Đây là vị thuốc có tác dụng thanh nhiệt lợi niệu, giải độc tiêu thũng, dùng trong các bài thuốc chữa bệnh gan, thận rất hay.

─────

A. TÊN GỌI

- Tên thường gọi: Hàm ếch

- Tên khoa học: Saururus chinensis (Lour.), Baill.

- Tên khác: Trầu nước, Tam bạch thảo, Đường biên ngẫu.

- Họ khoa học: Thuộc họ Lá giấp - Saururaceae.

─────

B. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

Hàm ếch là cây mọc hoang dại ở các nơi trũng nước, ao hồ, đầm lầy, cạnh bờ mương, suối, có nhiều ở các tỉnh phía Bắc nước ta. Cây thảo sống dai, nhưng thường lụi đi vào mùa đông, có thân rễ ngầm, sẽ phát triển vào năm sau, mọc rễ ở đốt, phần thân mọc đứng cao 25-70cm. Thân cây phân đốt, có gờ ở xung quanh.

Hàm ếch cần sống ở nơi ngập nước

Lá hình trứng, mọc so le, đầu nhọn, gốc tròn hay hình tim, dài 8-12cm, rộng 4-5cm, có 5 gân, tù gốc, mép nguyên, 2 mặt nhẵn bóng, hình dáng gần giống lá trầu không; cuống lá dài 3-6cm, gốc cuống có bẹ. Hoa nhỏ màu trắng, mọc thành lông dài 3-6cm, thõng xuống. Hoa trần, nhỏ. Khi cây ra hoa, thường có 1-3 lá màu trắng ở ngọn kèm theo bông hoa. Quả nang hình cầu; hạt hình trứng, nhọn đều.

Hoa tháng 4-8, quả tháng 8-9.

─────

C. BỘ PHẬN DÙNG VÀ THU HÁI

Toàn cây đều dùng làm thuốc được, vị thuốc từ cây hàm ếch được gọi là Tam bạch thảo. Thu hái tốt nhất là vào mùa hè thu, dùng tươi hoặc phơi khô, các mùa khác thu hái được nhưng dược tính giảm đi chút ít.

Hoa cây hàm ếch

─────

D. TÍNH VỊ, CÔNG DỤNG CÂY HÀM ẾCH

Trong cây hàm ếch có dầu, trong đó có các chất chủ yếu methyl-n-nonylketone, myristicin; còn có avicularin, quercetin, quercitrin, rutin, hyperoside.

Theo Đông ý đánh giá, hàm ếch vị ngọt, cay, tính hàn có tác dụng thanh nhiệt lợi niệu, giải độc tiêu thũng, dùng trong các bài thuốc chữa bệnh gan, thận rất hay.

Kinh nghiệm dùng cây hàm ếch:

1. Bệnh về đường tiết niệu, sởi, viêm thận phù thũng;

2. Ung thư gan. Dùng 15-30g, dạng thuốc sắc.

3. Thấp khớp tạng khớp;

4. Viêm hạnh nhân, viêm mạch bạch huyết;

5. Bạch đới quá nhiều;

6. Dùng ngoài trị nhọt và viêm mủ da, viêm vú, eczema, rắn cắn. Giã cây tươi đắp tại chỗ.

─────

E. NHỮNG BÀI THUỐC TỪ CÂY HÀM ẾCH

1. Hỗ trợ điều trị sỏi bàng quang:

Hàm ếch 20g, dây tơ hồng xanh, bòng bong, kim tiền thảo, cỏ tháp bút, mỗi vị 15g. Tất cả rửa sạch cho vào ấm, đổ 750ml, sắc còn 500ml, uống thay trà hàng ngày.  Mỗi liệu trình 15 ngày.

Lá cây hàm ếch rất giống lá trầu không

2. Trị đau nhức xương khớp do thay đổi thời tiết:

Hàm ếch 30g, rửa sạch cho vào ấm đổ 500ml đun sôi, uống thay trà hàng ngày. 1 tuần là 1 liệu trình.

3. Chữa mụn nhọt sưng tấy (chưa vỡ mủ):

Lá hàm ếch, rửa sạch  giã nhỏ đắp vào tổn thương (sau khi đã rửa sạch, lau khô), sau đó băng lại, đắp ngày 3 lần, mỗi lần 2 giờ. Dùng liền 3 ngày.

4. Chữa chảy máu cam do nhiệt:

Hàm ếch 15g, rễ đỗ quyên 15g, cho tất cả vào ấm, đổ 700ml nước sắc còn 250ml, chia 2 lần uống trong ngày. 10 ngày  là một liệu trình.

5. Hỗ trợ điều trị khí hư bạch đới:

Hàm ếch 60g, thịt lợn nạc 70g. Thịt lợn băm nhỏ, ướp xào cho vừa, thêm nước đun thành canh; hàm ếch thái nhỏ cho vào nấu chín ăn cả cái lẫn nước.  Cách ngày ăn một lần, dùng liền 10 lần.

Video giới thiệu về cây hàm ếch: