Thanh tương tử là hạt của cây hoa mào gà trắng, đây là vị thuốc giúp sáng mắt, ngoài ra, nó còn có tác dụng thoái ế, tiêu viêm, thu liễm cầm máu.

─────

A. TÊN GỌI

- Tên thường gọi: Hoa mào gà trắng

- Tên khoa học: Celosia argentea L.

- Tên khác: Mào gà đuôi nheo, đuôi lươn, dã kê quan, thanh tương tử (hạt)

- Họ khoa học: Thuộc họ dền Amanthaceae.

─────

B. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

Hoa mào gà trắng là cây mọc hoang rất nhiều ở các tỉnh miền núi, cây ưa khô ráo, mọc thành đám ở những nương trồng lạc, trồng ngô, có những nơi đến hàng hecta loại cây này. Những bãi hoa mào gà trắng này rất đẹp, có nơi còn gieo trồng để làm cảnh hoặc lấy thuốc.

Thuộc họ rau rền, thân mọc thẳng đứng cao chừng 0,5 - 1,2m, trên thân có những rãnh dọc. Lá hình mũi mác, mọc so le. Hoa ở đầu cành, không cuống, mọc thành bông trắng hoặc hơi tím - hồng, ra hoa vào mùa hạ và mùa thu. Quả nang, mở theo hình hộp, trong mang nhiều hạt nhỏ khi chín có màu đen. 

Hoa mào gà trắng mọc thành bãi lớn

─────

C. THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Theo Wehmer (1929, Die Pflanzenstofe) trong hạt hoa mào gà trắng có chất béo, các thành phần và hoạt chất khác chưa có tài liệu nào đề cập tới. 

─────

D. TÍNH VỊ, CÔNG DỤNG HOA MÀO GÀ TRẮNG

Thanh tương tử (Hạt hoa mào gà trắng) có vị đắng, tính hơi hàn quy vào kinh can, đây là vị thuốc giúp sáng mắt, ngoài ra, nó còn có tác dụng thoái ế, tiêu viêm, thu liễm cầm máu.

─────

E. CÁC BÀI THUỐC DÙNG HOA MÀO GÀ TRẮNG

1. Chữa viêm kết mạc cấp tính, đau mắt:

Thục địa 15g, Cúc hoa trắng 12g, Hạt Mào gà trắng, Long đởm, Hoàng cầm, mỗi vị 9g, sắc nước uống.

2. Chữa Khạc huyết:

Hoa mào gà trắng, Trắc bá diệp, Cỏ nhọ nồi mỗi vị 30g, sắc uống,

Hoặc hoa mào gà tươi 24g, rễ Cỏ tranh tươi 30g, sắc uống,

Hoặc Hoa mào gà trắng tươi 15 - 24g (loại khô dùng 6 - 15g) hầm với phổi lợn ăn. 

3. Chữa thổ huyết:

Kê quan hoa sao giấm tán vụn, uống mỗi lần 6g, mỗi ngày 2 lần với nước ấm hoặc Kê quan hoa (dùng cả cây) lượng vừa đủ, sắc uống, hoặc Hoa mào gà trắng sao giấm tán vụn, uống mỗi lần 6g với một chút rượu, hoặc Hoa mào gà trắng tươi 15 - 24g (loại khô dùng 6 - 15g) hầm với phổi lợn lượng vừa đủ trong 1 giờ rồi chia ăn vài ba lần trong ngày.

4. Trị lòi dom chảy máu:

Kê quan hoa và Phòng phong lượng bằng nhau, sấy khô tán bột, vê thành viên to bằng hạt ngô đồng, mỗi ngày uống 70 viên với nước cơm khi bụng đói, hoặc Hoa mào gà trắng sao 30g, Tông lư thán 30g, Khương hoạt 30g, tán thành bột, uống mỗi lần 6g với nước cơm.

Kiêng kỵ:

Ðối với bệnh tăng nhãn áp (con ngươi dãn to) không dùng.

Xem thêm hình ảnh và các bài thuốc từ cây hoa mào gà trắng: