Cây xuyên tâm liên được coi là một loại kháng sinh tự nhiên, được dùng để chữa sốt, cảm cúm, viêm họng, viêm phổi, sưng amydal, sốt, viêm đường tiết niệu, viêm âm đạo, viêm loét cổ tử cung, khí hư, ỉa chảy, lỵ, huyết áp cao...
────────
Xuyên tâm liên còn có tên khác là cây công cộng, khổ diệp, khổ đởm thảo, nhất kiến kỷ; tên khoa học là Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall. ex Nees, thuộc hộ Ô rô (Acanthaceae).
Nguồn gốc từ Ấn Độ, rồi du nhập sang nhiều nước Châu Á khác, trong đó có Việt Nam.
Xuyên tâm liên là cây bụi, sống hàng năm, cao chừng 40cm hoặc hơn. Thân phân nhiều cành mọc đối với nhau, thân vuông, trên thân có rãnh dọc, lá hình mác, mọc đối, hai mặt lá nhẵn, mặt trên màu lục sẫm đen, đôi khi lá chuyển thành màu tím khi ở nơi khô cằn, ít dinh dưỡng.
Cây xuyên tâm liên (Công cộng)
Cụm hoa nhỏ thưa mọc ở kẽ lá và đầu cành; hoa màu trắng, điểm những đốm tím ở giữa, đài có 5 răng nhỏ, đều, có lông; tràng hợp ở phần dưới thành ống hẹp, hình trụ có lông, phần trên loe ra chia 2 môi, môi trên hẹp dài, môi dưới xẻ 3 thùy rộng, đầu nhọn; nhị 2, đính ở họng tràng; bầu 2 ô.
Quả nang, hẹp, thuôn dài khoảng 1,5 cm, hơi có lông mịn; hạt hình tròn.
Cây thường ra rất nhiều hoa và quả. Mùa hoa: tháng 8 - 12; mùa quả: tháng 1-2.
────────
Cây xuyên tâm liên được nghiên cứu rất kỹ lưỡng, các nhà khoa học đã phân tách được nhiều hợp chất quý có tác dụng chữa bệnh của loài thực vật độc đáo này. Xuyên tâm liên chứa 2 nhóm hoạt chất chính là diterpen lacton và flavonoid, ngoài ra còn có các acid hữu cơ, tanin, chất nhựa, đường...
Đông y đánh giá, xuyên tâm liên có vị rất đắng, tính hàn, quy vào kinh phế, vị, đại tràng và tiểu tràng.
Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng, giảm đau.
Đây là vị thuốc có tính kháng sinh mạnh đối với nhiều loại vi trùng, ức chế các chủng vi khuẩn: Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, Shigella dysenteriae, Shigella shigae và Mycobacterum tuberculosis, ngoài ra nó còn làm tăng khả năng thực trùng của bạch cầu. Tác dụng giảm đau tương tự aspirin, và làm hạ huyết áp nhưng không gây tai biến gì.
Hoa cây xuyên tâm liên
Dưới đây là những bài thuốc tiêu biểu sử dụng xuyên tâm liên:
Dùng phối hợp xuyên tâm liên với kim ngân hoa, cát cánh và ngưu bàng tử.
Xuyên tâm liên 12g; huyền sâm, mạch môn, mỗi vị 10g. Sắc uống ngày một thang.
Dùng phối hợp xuyên tâm liên với ngư tịch thảo, cát cánh và qua lâu.
Xuyên tâm liên dùng phối hợp với rau sam.
5. Lỵ trực khuẩn cấp tính, viêm dạ dày, cảm sốt, rắn độc cắn:
Xuyên tâm liên 15g; kim ngân hoa, sài đất mỗi vị 10g. Sắc uống ngày một thang.
- Nghệ 2 phần, Xuyên tâm liên 1 phần, làm thành viên, uống trong ngày.
Xuyên tâm liên 3g, cỏ mực 6g, diệp hạ châu đắng 3g. Sắc uống ngày một thang trong 2-4 tuần.
Đâm Xuyên tâm liên tươi và 1/2 chén nước. Uống 1-2 lần là hết.
- Đại hoàng 20g (ngâm rượu) - Xuyên tâm liên 20g (ngâm rượu)
- Kim ngân 20g, Cam thảo đất 20g, sắc uống.
- Xuyên tâm liên 200g. Nấu với 500 ml nước, rửa hàng ngày.
- Xuyên tâm liên, hoàng bá, xà sàng tử, mỗi vị 100g. Nấu với 600 ml nước, rửa hàng ngày.
- Không dùng Xuyên tâm liên cho phụ nữ đang mang thai, trẻ em dưới 6 tuổi.
- Dùng quá liều kéo dài có thể làm suy vị khí.
────────
Trên đây là đặc điểm tự nhiên của cây xuyên tâm liên cùng những tác dụng chữa bệnh. Nếu bạn thấy hay, hãy chia sẻ bài viết này và đừng quên để lại ý kiến của bạn vào phần bình luận phía dưới nhé. Cảm ơn bạn!